ولادت
مرحوم آیت الله حاج شیخ محمود ارگانی بهبهانی در 1317ش در رامشیر(واقع در استان خوزستان) دیده به جهان گشود. ایشان از خاندان علم و دانش است که چند سده پیش از شهر بهبهان برخاستند و سالها در حوزه ی پر برکت کربلا و نجف پرچم دار علم و دانش و اسوه ی تقوا و معرفت بودند.
پدرایشان مرحوم حجت الاسلام والمسلمین میرزا احمد ارگانی بهبهانی فرزند فقیه فقید مرحوم آیت الله شیخ مهدی بهبهانی (ره) و اخوی زاده مرجع راحل مرحوم آیت الله العظمی شیخ علی بهبهانی (ره) و نوه مرحوم آیت الله العظمی شیخ غلامعلی بهبهانی بود و مادر ایشان صبیه مرحوم آیت الله شیخ حسین صادقی بود
تحصیلات
ایشان دوران کودکی و مکتب را تاسال ششم ابتدایی در رامشیر گذراندند و در سن 12 سالگی برای ادامه تحصیل عازم خرمشهر شدند.سیکل را در دبیرستان بایندر خرمشهر گرفته و سپس راهی اهواز شدند و در آنجا به تحصیل پرداختند در سال 1338 موفق به اخذ دیپلم علمی که ادغام سه دیپلم ادبی طبیعی و ریاضی بود از دانشسرای مقدماتی اهواز شدند و همزمان نیز در مدرسه آیت الله انصاری در اهواز به تحصیل علوم دینی پرداختند.
جامع المقدمات را نزد مرحوم آیت الله شیخ عبدالله محمدی و کتاب (قطرالندی و بل الصدی) را نزد مرحوم آیت الله شیخ محمد حسین پورعیسی خواندند و همچنین از محضر اساتیدی همچون مرحوم آیت الله شیخ محمود سنابادی و مرحوم آیت الله شیخ رضا حججی و مرحوم آیت الله شیخ غلامعلی روحیان بهبهانی بهره مند شدند.
عزیمت به قم
ایشان در سال 1358 جهت ادامه تحصیل خود و فرزندانش به شهر مقدس قم عزیمت نمودند.
دروس مقدماتی از جامع المقدمات و سیوطی و مغنی و شرح جامی و منطق کبری و باب حادی عشر و معالم و حاشیه ملاعبدالله و شرح تجرید و مقداری از لمعتین را نزد مرحوم مدرس افغانی خواندند.ایشان لمعتین را نزد مرحوم آیت الله شیخ قدرت الله فخر وجدانی نیز خواندند و مختصر المعانی را نزد مرحوم آیت الله سید محسن موسوی گرگانی و فراید الاصول و کفایتین را نزد مرحوم آیت الله شیخ مصطفی اعتمادی تبریزی و مرحوم آیت الله شیخ احمد پایانی تبریزی خواندند رسائل و معالم و مکاسب را نیز نزد این اساتید بزرگوار خواندند و همچنین در ایام اقامتشان در مشهد مقدس درتابستان از محضر اساتیدی همچون مرحوم آیت الله شیخ محمد صادق سعیدی کاشمری و مرحوم آیت الله میرزا حسن صالحی بهره مند شدند.درس خارج فقه عروه الوثقی مرحوم سید یزدی و یک دوره خارج اصول را نزد مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالقاسم کوکبی تبریزی و درس خارج فقه لاضرر و لاضرار فی الاسلام را نزد مرحوم آیت الله العظمی سید محمد روحانی و درس خارج فقه وسیله النجاه مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی را نزد حضرت آیت الله العظمی شیخ حسین وحید خراسانی و درس خارج فقه بعض الصلاه و قسم من الدیات را نزد مرحوم آیت الله العظمی میرزاجواد آقا تبریزی و بحث الطهاره را نزد مرحوم آیت الله العظمی سید تقی طباطبایی قمی خواندند.
از جمله هم بحثان ایشان در درس خارج فقه این بزرگواران میتوان به افراد ذیل اشاره نمود
حضرات آیات:
سید علی حسینی میلانی
سید محمد یثربی
سید علی حسینی صدر
شیخ مصطفی دوستی زنجانی
شیخ علی محسنی خویی
شیخ علی اکبر مهدی پور
شیخ محمد رضا مامقانی
شیخ محمود خلیلی قزوینی
تقید به حضور در درس خارج مرحوم آیت الله العظمی کوکبی تبریزی
مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی همیشه مقید به حضور در کلاس درس خارج مرحوم آیت الله العظمی کوکبی تبریزی بودند و به مدت 15 سال در کلاس درس ایشان در مسجد سلماس حضور پیدا میکردند و این ابراز علاقه متقابل نیز بود چه بسا که هرموقع مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی وارد مجلس درس میشدند متوجه وی میشدند و با تبسم خاصی و اشاره استمالت مخصوص را ابراز میداشتند و عقیده داشتند یکی از شاگردانی که کل دروس خارج فقه و اصول وی را مقید بوده و سراپا گوش و تقریراتش را مینوشته مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی میباشد حتی یک روز پس از اتمام درس خارج فقه در مسجد سلماس در حضور علما حاضر در آنجا خطاب به مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی فرمودند:خیلی شمارا دوست دارم زیرا شما را عین خود میدانم و این شعر را خواندند:
سن هم گگگنگم مممثل تتتو تتتوهم گگگنگی مممثل سن
مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی همچنین یک روز بعداز ظهر قبل از شروع به درس که از مشهد مقدس به قم بازگشته بودند پیش از رفتن به منزل برای استراحت در مجلس درس خارج اصول ایشان حاضر شدند و علاقه خود را به قدری به عرضشان رساندند که ایشان نیزضمن ابرازعلاقه خویش به درس خارج فقه و اصول استادشان سید الفقها و المجتهدین مرحوم آیت الله العظمی سید ابوالقاسم خویی (ره) فرمودند که از زیارت بیت الله الحرام برگشته و قبل از رفتن به منزل به جلسه درس ایشان شرفیاب شدم
در حالی که مرحوم آیت الله العظمی خویی درسشان را تمام کرده بودند به عرضشان رساندم که به یاد ندارم جلسه درسی را شرکت نکرده باشم غیر از امروز که همین الان از سفر حج برگشته و قبل از رفتن به منزل آمده ام که حضرت عالی درس را تمام فرمودید مرحوم آیت الله العظمی خویی تمام درس و مباحثات آن روز را دیکته فرمودند و من نوشتم
مجازین روایی:
آن مرحوم به تعدادی از علما و شخصیت های دینی و مذهبی پس از درخواست خود آنان اجازه روایت داده اند.فهرست اسامی و تاریخ حیات مجازین ایشان در موسوعه (قسطاس الموازین فی المجیزین و المجازین)به صورت مقصل آمده است.از جمله مجازین میتوان به اسامی ذیل اشاره نمود:
شیخ احمدبهشتی
شیخ جعفر غروی نایینی
شیخ عباس محفوظی
سید علی حجت هاشمی
شیخ علی نکونام
شیخ علی اصغر یوسفی
سید محمد رجایی
سید محمد نبوی دزفولی
سید محمود المقدس الغریفی
سید محمد علی شیرازی
دکتر شیخ نجاح الطایی
شیخ نجم الدین طبسی
شیخ یحیی انصاری شیرازی
تالیفات
مرحوم آیت الله حاج شیخ محمود ارگانی بهبهانی اکثر اوقات شریف خویش را به تالیفات متعدد اختصاص داده بودند.بیش از بیست اثر تالیفی و تحقیقی در موضوعات مختلف اخلاقی اجتماعی مذهبی به دو زبان فارسی و عربی از ایشان به چاپ رسیده است.
از جمله آثار این عالم جلیل القدر میتوان به کتب زیر اشاره نمود:
خاندان ارگانی بهبهانی
سلام در اسلام 2جلد
صله ارحام در اسلام
شناخت و درمان وسوسه و وسواس در اسلام
اهمیت و اثرات شیر مادر در اسلام
فرهنگ تربیت فرزند در اسلام
آداب معاشرت با خویشاوندان(با پدر و مادر خویشاوندان چگونه رفتار کنیم؟)
موج تنها(کندوکاوی در ازدواج موقت وآثار آن )
راهی به روشنا(آداب استخاره و اشاره در اسلام)
فهرست کتب چاپی کتابخانه شیخ محمود ارگانی بهبهانی جلداول ایران-قم
فرهنگ مطالعه و نگارش در اسلام
فضایل امام جواد علیه السلام
فضایل جناب موسی مبرقع فرزند امام جواد علیه السلام
زیان های جسمی روحی و اعتقادی حسادت
انیس النفوس فی تراجم رجال آل طاووس قدس الله اسرارهم
جامع المعانی فی اجازات الشیخ محمود الارگانی البهبهانی الحایری
ترجمه الشیخ محمود الارگانی البهبهانی الحایری ایران قم المقدس
قسطاس الموازین فی المجیزین و المجازین
نقش عشق(ازدواج در آیینه دین و خرد)
کتب تحقیق به عربی:
التحفه البهیه فی ااثبات الوصیه العلامه السید هاشم البحرانی(ره)
عین العبره فی غبن العتره(علیهم السلام) ابن طاووس
الدر الثمین فی اسرار الانزع البطین
الهدایه القرآنیه الی الولایه الامامیه...سید هاشم بحرانی(ره)
ربیع المغانی فی تراجم آل البهبهانی الحائری الارگانی
العقیقه فی الاسلام
عقایدنا من الکتاب و السنه و العقل
اوصاف مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی از زبان بزرگان:
مرحوم آیت الله العظمی شیخ احمد سیبوبه:
ملاذُنا رکنُ من الارکان ذا شیخنا محمودناالارکانی
الحائری البهبهانی الاصل فی قم اناخ رحله بالاهلِ
مروج الملة و الشریعه من به قرت عیون الشیعه
وقدرُهُ عند اولی الابصار کالشمس فی رابعة النهار
مرحوم آیت الله العظمی سید یوسف مدنی تبریزی:
و بعد جناب مستطاب حجت الاسلام والمسلمین آقای حاج شیخ محمود ارگانی حائری دامت نوفیقاته که عمر شریف خود را در تحصیل علوم دینی و معارف صرف نمودند و بحمدالله به صلاح و وثاقت موصوف میباشند.
حضرت آیت الله العظمی شیخ حسین وحید خراسانی:
ما فراموش نمیکنیم ایشان را,ایشان مردی بود، نخبه بود،واقعا سعادتمند بود هم حیا هم میتا
ویژگی های معظم له
مرحوم آیت الله حاج شیخ محمود ارگانی بهبهانی داراى ویژگى‌هاى اخلاقى برجسته‌اى بود که وى را نسبت به بسیارى از اقران متمایز مى‌کرد :
اعتقاد راسخ به دو رکن مذهب «تبرّى وتولّى» داشت ودر تبلیغ وترویج این دو اصل هیچ مسامحه وکوتاهى را نمى‌پذیرفت.
از این رو در امر عزادارى سیّد الشهداء وصدّیقه شهیده فاطمه زهرا واظهار برائت از دشمنانشان بسیار راسخ وثابت قدم بود.
همواره مضمون این روایت را به عنوان توصیه به دیگران تاکید مى‌کرد :
«شِیعَتُنا مِنّا خُلِقُوا مِنْ فاضِلِ طِینَتِنا وَعُجِنُوا بِماءِ وِلایَتِنا، یَفْرَحُونَ لِفَرَحِناوَیَحْزَنُونَ لِحُزْنِنا» وخود مصداق بارز همین روایت شریف بود.
از دیگر ویژگیهاى او علاقه شدید وتکریم واحترام به ذرارى پاک پیامبر(ص)وسادات بنى الزهرا بود، وبه این امر افتخار مى‌کردند.
همچنان مقیّد به اداى نماز در اوّل وقت واذان گفتن با صداى بلند ومداومت بر قرائت قرآن وتهجّد بودند ودر حَضَر وسفر این آداب را ترک نمى‌گفتند.
ایشان به تمام معنى فانى در محبّت اهل بیت : ودشمنى دشمنانشان بودند واهتمام عجیب به تبلیغ وترویج معارف حقه مذهب امامى شیعه اثنى عشرى داشتند ودر این راه از هیچ کوشش مادى ومعنوى فرو گذار نکردند وبا مشکلات وشدائدى که در این راه دیدند، مصداق بارز «مجاهد فی سبیل الله» شدند.
حُسن مَحْضَر، ابتداء به سلام، رعایت آداب اسلامى، تقیّد ویژه واهتمام شدید به صله أرحام، میهمان نوازى وطلاقت چهره وبیان، سیره حسنه مستمرّه ایشان بود که در طول عمر پر برکت خود بدان متحلّى بود واین صفات بارز ایشان بود که در یاد همگان نقش بسته وغمِ فراقِ ایشان را صد چندان کرده است.
تقید بر عزاداری:
یکی از ویژگی های این عالم ربانی تقید بر عزاداری اهل بیت علیهم السلام بود ایشان بیش سی سال در طبقه فوقانی منزل خویش که کتابخانه وی نیز بود در ایام دهه دوم ماه صفر مجلس سوگواری برگزار میکردند و در وصیت خود تاکید اکید بر حفظ این روضه سالانه داشتند. گریه و شیون های زیاد در عزاداری اهل بیت از جمله ویژگی های ایشان بود و ایشان در وصیت خویش تاکید کردند که دستمالی که با آن در حین عزاداری اشک هایشان را خشک میکردند وبه ضرائح مطهّر معصومین متبرک شده، دور سرشان نهاده شود. ایشان میفرمودند:من از مرگ و برزخ وقبر میترسم و تنها امیدم گریه هاییست که بر امام حسین دارم.
ایشان همچنین سال ها در دارالحسین(حسینیه کربلایی ها) در شب های دهه اول ماه صفر برهنه میگشت و عزاداری مینمود
کمک های مالی به علما و طلاب:
یکی از ویژگی های مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی این بود که به هیچ عنوان در وجوه شرعیه و خمس تصرف نمیکرد و با اینکه مبالغ زیادی تحت عنوان خمس برای وی می آمد اصلا نمی پذیرفت و همه را رد میکرد به رغم آنکه به بسیاری از علما و طلاب و نیز ضعفا و مستمندان کمک های مالی سنگینی میکرد و چنانکه در نامه ایشان به مرحوم آیت الله العظمی خویی (ره)آمده و از آن مرجع بزرگ اجازه گرفته به صورت ماهیانه و دائم به بعضی از طلاب نیازمند در قم کمک مالی میکرد و تمامی این هزینه ها و کمک ها از پول شخصی خویش بود بر خلاف رسم متعارف که معمولا روحانیون واسطه ی کمک های مالی هستند
تاسیس کتابخانه شخصی:
مرحوم آیت الله ارگانی بهبهانی بهترین میراث را کتاب میدانستند لذا ایشان در سال 1338 در طبقه فوقانی منزلشان کتابخانه ای به وسعت 70 متر دارای بیش از ده هزار جلد کتاب از قبیل حدیث، فقه، اعتقادات، ادبیات، کلام، اصول، منطق، رجال، درایه، تاریخ و ملل و نحل. احداث نمودند.
خانواده و فرزندان
مرحوم آیت الله حاج شیخ محمود ارگانی بهبهانی اولین ازدواجشان را در 1338ش با نوه دختری مرحوم آیت الله العظمی شیخ علی بهبهانی و صبیه آیت الله زاده مرحوم جناب آقای حاج سید علی عالم زاده و نوه پسری مرحوم آیت الله حاج سید حسین عالم زاده که نوه مرحوم آیت الله العظمی سید نعمت الله جزایری بوده است نمودند ثمره این ازدواج 3 فرزند گردید که 2 پسر و 1 دختر میباشد دکتر محمد حسین ارگانی متولد 1342 دکتر محمد علی ارگانی متولد 1345 که به لطف ذات اقدس الهی و عنایت خاص امام زمان علیه السلام مشغول طبابت هستند و از این راه خدمت به خلق الله با کمال صداقت و دیانت مینمایند.
ایشان در سال 1355ش ازدواج دومشان را با نوه دختری مرحوم آیت الله حاج سید محمد مهری و صبیه مرحوم حجت الاسلام و المسلمین سید عباس هاشمی نمودندو ثمره این ازدواج 6 فرزند گردید که 3 پسر و 3 دختر میباشند حجج الاسلام میرزا محمد مهدی و میرزامحمدحسن و میرزا محمد رضا ارگانی بهبهانی.
وفات
مرحوم آیت الله حاج شیخ محمود ارگانی بهبهانی در صبح روز دوشنبه 18 جمادی الاول سال 1436 مصادف با 18 اسفند سال 1393 پس تحمل یک دوره بیماری طولانی و سه ماه و نیم بستری در اتاق مراقبت ویژه در بیمارستان امام رضا قم دعوت حق را لبیک گفتند.
جنازه آن مرحوم پس از زوال ظهر از بیمارستان ترخیص و برای غسل منتقل شد.
در روز چهارشنبه ساعت سه و نیم عصر پیکر مطهر ایشان از مسجد امام حسن عسکری به سوی حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها تشییع شد. پس از اقامه نماز بر پیکر مطهر ایشان به امامت مرجع عالیقدر جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ حسین وحید خراسانی مدظله حسب الوصیت ایشان جهت تدفین به نجف اشرف منتقل گردید سپس در ظهر روز پنجشنبه پیکر ایشان وارد کربلای معلی شد پس از زیارت و طواف در حرم سید الشهدا اباعبدالله الحسین و حرم حضرت ابوالفضل العباس به نجف اشرف منتقل گردید پس از زیارت وطواف در حرم مطهر امیرالمومنین پیکر آن مرحوم به مقبره العلما که در وادی السلام به امر مرجع اعلای جهان تشیع حضرت آیت الله العظمی سید علی سیستانی مدظله احداث شده بود منتقل گردید و در سحر شب جمعه در مضجع شریف خود آرمید.
سپس مجالس فواتح متعددی برگزار گردید.
مجلس شب اول در مسجد امام رضا قم با حضور جمع کثیری از آیات و اعاظم و بیوت مراجع معظم تقلید و نمایندگان آن ها و سایر اقشار مردم و با سخنرانی خطیب فاضل حضرت حجت الاسلام و المسلمین شیخ حامد معاونیان برگزار گردید.و مجلس دوم در نجف اشرف در حسینیه اعسمیه برگزار گردید در بغداد نیز مجلسی خصوصی از سوی فاضل ارجمند دانشمند محقق استاد سید عبدالستار حسنی برگزار گردید.
مجلس سوم با عنوان شب هفتم در مسجد امام رضا قم با سخنرانی خطیب توانا حضرت حجت الاسلام والمسلمین عالمی برگزار گردید.
در تهران نیزبه یادبود ایشان مجلسی برگزار شد.
سپس در اصفهان مراسم بزرگداشتی از سوی بیت مرحوم آیت الله حاج سید مهدی امامی سدهی (ره) در مسجد جامع سده و مراسم بزرگداشتی از سوی بیت مرحوم آیت الله حاج آقا رضا میردامادی در مسجد جامع مجیر در منطقه اندوان سده برگزار گردید خطیب هردو مجلس حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ حسن زهری بود.
و در استان خوزستان مراسم بزرگداشتی در رامشیر در حسینیه مرحوم آیت الله شیخ مهدی بهبهانی(جد آن مرحوم) و در اهواز مراسم بزرگداشتی از سوی بیت مرحوم آیت الله العظمی سید علی بهبهانی در دارالعلم و در خرمشهر نیز مراسم بزرگداشتی از سوی بیت مرحوم آیت الله سید عدنان غریفی برگزار گردید .
بزرگداشت چهلمین روز ارتحال این عالم ربانی در حسینیه شهدا قم با حضور ارزشمند برخی مراجع عظام تقلید و علمای اعلام و اقشار مختلف وبا سخنرانی دانشمند فرزانه حضرت حجت الاسلام و المسلمین نظری منفرد پایان یافت.